dunya nasil isliyor -1

Basliktaki soruyu baslik mi yapsam, bir konu kategorisi mi bilemedim. Zira bu konu uzar gider, bitmez. Ya da belki oyle degil; birkac cumleyle ozetlenebilir herseyin altinda yatan. Belki korkutucu olan ikincisi, cunku bu kadar temel, bu kadar genel-gecer, islerligi olan, iki cumleyle ozetlenebilecek bir prensip varsa ona karsi cikmak da, degistirmek istemek de, degistirmeye calismak da zor, cok zor. Moral bozuculuk adina soylemiyorum bunu. Oyle temel birsey insanin aklina "dogaya karsi cikmak" sozunu bile getirebiliyor; hani insanin dogasinin olaylarin isleyisinde etken genel bir yapisi var ve biz ona karsi cikarak insan dogasina karsi cikmis oluyoruz gibi duruyor. Yine de, yani iki cumlelik bir neden varsa da herseyin altinda, degistirilemez olmadigina, "doga kanunu" olmadigina, "kader" olmadigina inanmak istiyorum ben.

Uzun zaman bekledim buraya bir yazi daha yazmak icin. Ilk yazi payesini verdigim, umutla yazdigim etkinlik iptal oldu. Onunla ilgili yazmak istedim, elim varmadi, vardiginda ifadelerimi ozenle secebilecegim bir uygun bos zaman araligi bulamadim. Derken, benim uzun yolcuklar yaptigim, dunyadan kopuk, uzayla barisik calisageldigim ve gazete-televizyonlara hic bakmadigim bir haftalik bir zaman diliminde ulkemde "e-muhtira" tabir edilen yazilar, cumhurbaskani secimi, cumhurbaskani esi, erken secim, secim yasasi tartismalari yasandi. Once dedim ne oluyor. Sonra simdi buraya yazarkenki gibi biraraya getirince tum tartismalari Turkiye uzak-yakin tarihi ile benzerlikleri gorulebilir oldu. Umutsuzluga kapilabilir insan. Kapilmayalim. Yalniz sorun temelde, insanin kendisinde, once bunu bilmek gerek.

Dunya nasil isliyor konusunda benim icin ogretici orneklerden biri, onceki yazimda sozettigim Ermeni-Turk etkinligi olacak olan konser ve yiyecek ikraminin son gunde iptalidir. Iptalin nedeni Ermeni lobisi. Hic mi hic Turk tarafiyla ilgisi yok iptalin. Ermeni lobisinin konsere gelecek olan iki Turk iki Ermeni muzisyenden Ermeni olanlarini tehdit etmesiyle ilgilis var. Tehdit derken, muzik hayatlarina iliskin - e yeterince guclu sanirsam. Olaylar hakkinda biraz ayrinti verecek olursak soyle: Duzenleme kurulundaki bazi Turk ogrencilerin Ermeni soykirimi olmadigina iliskin goruslerini daha once belirtmis olmalari Ermeni lobisi ANKA'dan bazi insanlarin hosuna gitmiyor. Bu insanlara gore Ermeniler boyle Turklerle biraraya gelmemeli, bir etkinlik duzenlememeli. Halbuki etkinlik bir konser ve sonrasinda yiyecek ikrami. Konseri verecekler Ermeni ve Turk, calinacak sarkilar Osmanli donemi Ermeni muzisyenlerinin besteleri. Konser oncesi veya sonrasi herhangi bir panel, tartisma, konusma plani yok, dolayisiyla kimse cikip soykirim veya degil lafi etmeyecek. Onemli olan bir diyalog olmasi. Duzenleme kurulundaki Ermeni ogrenciler lobiden bu rahatsiz kisisleri ikna etmeye ugrasiyor ama rahatsiz kisiler ikna olmuyor. Ikna olmayinca da muzisyenleri konserin olmamasina ikna ediyorlar, muzik piyasasindaki geleceklerine yonelik cumlelerle. Isin ilginc yani ogrenciler bu etkinligi duzenlerken bunu kendi baslarina yapiyorlar ve oyle onemli Ermeni veya Turk kuruluslarindan yardim almiyorlar hatta onlara haber dahi vermiyorlar cunku bu aslinda universitenin ogrenci topluluklari tarafindan duzenlenen gayet yerel bir etkinlik. Ama Ermeni lobisinden bir takim insanlarin haberi oluyor ve duzenleme kurulundaki Ermeni ogrenciler ve koseri vereceklerden Ermeni muzisyenler hic tanimadiklari insanlardan - bir diger degisyle cep telefon numaralarini nereden ogrendiklerini bilmedikleri insanlardan- telefonlar aliyorlar.
Dunya boyle isliyor. Ermeni lobisi diye bir olusum var; bu insanlar "bir sekilde" Ermeniler icin lobi yapiyor; Ermenilerin ve Ermenistan'in "haklari icin, iyiligi icin" calisiyor, ornegin Amerika'nin buyuk sirketleri ve meclis uyeleriyle baglanti kurup onlardan Ermeniler icin "iyi seyler" yapmalarini istiyorlar. Peki bunu nasil yapiyorlar ?
Biz saniyoruz ki Ermeni soykirimi var dediginde bu insanlar demokratik bir toplumun bireyleri tarafindan bilimsel yontemlerle yapilan arastirmalar sonucu bu cumleyi soyluyorlar. Sanabiliriz cunku bu lobi bircok ulkede Ermeni soykirimini kabul eden, reddine para, hapis cezasi verdiren yasalar cikarttiriyor. Biz de yine saniyoruz/sanabiliriz ki bu ulkelerin meclisleri bu konuda bilimsel yontemlerle arastirma yapmis veya yapilan arastirmalari okumus, hak vermis. Sanabilirdik, ornegin bu ogrenci topluluklarinin Amerika'da kendi okuduklari universitede yapacaklari konserin nasil iptal edildigini bilmeseydik. Simdi bir daha soruyorum, peki bunu nasil yapiyorlar ?
Tamam, devletler arasi politikalarda kardeslik, esitlik, insanlik gibi guzel sozcuklerin gecerli olmadigini biliyoruz. En azindan o guzel sozcukler sadece devletlerin kendi vatandaslari (ya da onlarin bir kismi demek daha dogru) icin gecerli, karsi taraf icin degil, bu tur politik iliskilerde. Benim icin acikli olan, bu olayin devletler duzeyinde degil, kurumlar duzeyinde de boyle oldugunu gormek oldu. Hem de oyle bir kurum ki, butun soydaslari uzerinde "o ya da bu sekilde (her yol mubahtir anti-demokratik yontemlerle)" etki sahibi. Istenen nedir diye soruyorum ben bu durumda. Iletisime kapali, demokratik olmayan bir kurum ne kadar guzel seyler istiyor olabilir? Savundugu seyler ne kadar dogru olabilir?

Dunya nasil isliyorun etki kismina tepki: yani bu tur bir kurum karsisinda nasil bir tavir takinmali sorusunun yaniti. Once korkutucu gorundu gozume bu sorunun olasi yanitlari. Cunku ilk bakista oyle anti-demokratik ve iletisime kapali bir kurum karsisinda en uygun durus ayni bicimde olurmus gibi duruyor. Ama hayir. Biz demokratik yapilasmada, iletisime acik, ama karsisindaki bu kurum ve onun "etkisi" altinda konusan insanlarin dedigine gozu kapali inanarak, guvenerek degil, kendi arastirmasini yaparak, once -evet bu devletler arasi politika ve devletler yok olmadigi surece bunu yapmak baki gorunuyor, ki zaten karsidaki de bunu yapiyor- kendi ulkemizin insanini dusunerek davrandigimiz surece, boyle bir kurumla da gerektigince basa cikabiliriz. Saflik devletlerarasi arenada ise yarar birsey degil. Buna ragmen gozu acik ve iyi niyetli olunabilir inancindayim ben.